Kultur | GeoAtlas

Allè Allè

11. mai 2009 by Bjarte Breilid

For å koma inn til ein av dei flottaste gardstuna i Sogn må ein passera gjennom ein mektig allè som er godt over 100 år gamal. Det er ei heilt eiga stemning når ein går i ein slik passasje.

Sognefjordspennet – digitalt fortalt

10. mai 2009 by Bjarnhild Samland

Som ledd i at alle bygdene i Sogn skulle få straum laut det trekkast kablar frå sørsida av Sognefjorden over nordsida. Kjelda til straumen var Vikafalli som ligg i Vik kommune og kraftspennet gjekk frå Feios over til Fatlaberget aust for Leikanger. I mange år hadde dette verdsrekord som lengste kraftspenn.

Reis eller dø

9. mai 2009 by Atle Vaksdal

Som eit resultat av napoleonskrigane, hamna Danmark/Noreg i krig med England. Blokaden som fylgde, skapte matmangel i Noreg. Borkebrød var ikkje uvanleg. Arbeidsløyse vart eit problem utover i hundreåret. For mange vart dette eit val mellom flytting og hunger.

Aa-støylen – ein av få støylar som framleis er i drift

5. mai 2009 by Magni Aa Berge

Aa-støylen er ein sommarstøl i Hyen som framleis er i drift. Kvar sommar har ein buskap «sommarferien» sin her, og ei budeie har travle dagar med melking, separering, kinning og ysting.

Ut i naturen med kunstblikk

3. mai 2009 by Monique de Groot

Nikolai Astrup Frå Mo og Jølster vidaregåande skule er det ikkje langt til Astruptunet på sørsida av Jølstravatnet. Ein gong eit brattlendt småbruk men i dag tatt i bruk som museum, kalla etter Nikolai Astrup (1880-1928), ein av dei største norske kunstnarane frå tidleg 1900-tallet. Han kjøpte småbruket på Sandalstrand i 1912 for å busette seg der med sin familie. Det var der han også hadde atelieret sitt. Han skildra som oftast naturen med hovudvekt på sitt nærområde. I heimbygdene (mellom anna Sunde og Ålhus) fann Astrup motiv og inspirasjon til sine naivistiske og sterk ekspressive bilete.

Stryn Turn og Idrettslag

30. apr 2009 by Johann Sigurdsson

Stryn Turn & Idrettslag er det største idrettslaget i Stryn kommune. Laget hadde i 2008 registrert 970 medlemar. Stryn T&IL er eit fleiridrettslag der fotball og handball representerer dei største gruppene.

Kvernhus

29. apr 2009 by Solbjørg Opheim

Gjennom tidene har vatn og vasskraft vorte nytta til energi. Mykje av arbeidet på gardane vart lettare då dei kunne nytta seg av vatn som til dømes til kverning av korn.

«Ved kvernbekken» av Jakob Sande
Å hei, kor det durar i kallen,
han vaskar i vatnet og sviv!
Surr-burr- går den knurrande trallen
so vassføyka sprutar og driv!
Stri gjennom sleipe sloket
stryk fossen i heksedans,
og høgt over skovleroket
ligg skummet i kvervelglans.

Matematikk i kyrkja

15. apr 2009 by Jon Henjum

Leikanger kyrkje er frå kring 1250 og er ei av dei eldre steinkyrkjene i landet. Kyrkja inneheld altertavle, døypefont og preikestol som kan brukast som læremiddel i matematikk. I denne artikkelen skal me sjå nærare på preikestolen i kyrkja og korleis den kan koplast til undervisninga. Du kan lesa meir om preikestolen. Eg lagar denne artikkelen som eit tips om bruk av nærmiljøet i undervisninga.

Krigshistorie frå Rutledal

2. apr 2009 by Laila Røkenes

Har du køyrt forbi Rutledal i Gulen og fått auge på nokre bunkersar ved vegen? Kanskje har du undra deg over kor gamle dei kan vere og kva dei blei brukt til. Her får du svar på akkurat dette.

Mat og helse i barnehagen

30. mar 2009 by Jon Henjum

Barnehagane i Leikanger har hatt fokus på mat og helse dei siste åra. Dette året er satsinga fisk og opplegget har vore felles for alle kommunale barnehagar. Det er dei eldste borna (femåringane) som har delteke i arbeidet. Den viktigaste samarbeidspartnaren har vore Jakt og Fiskelaget og fylkessatsinga Fiskesprell.

Florø – fylket sin første by

30. okt 2008 by Hilde Kvamsås Aa

Florø by vart oppretta ved kongeleg resolusjon 16. mai 1860. Det rike sildefisket var den viktigaste grunnen til byetableringa og Florø vart vald på grunn av at staden låg nær hovudleia, at her var god tilgong på tomteland og tilgong på drikkevatn.

Tettstadsutvikling i Førde i mellomkrigstida

17. sep 2008 by Malin Systaddal Mydland

Tida står stille i Førde i mellomkrigsåra. Firda Billag etablerer seg med nytt bygg, men elles er Førde som mange andre stader i Sogn og Fjordane prega av økonomiske krisetider.

Førde og Årdal i 1940-1950

17. sep 2008 by Jorunn Simonsen Thingnes

I dag er Førde det største handelssenteret i Sogn og Fjordane, medan Årdal er ein mindre tettstad. Har det alltid vore slik, og korleis var det her på 1940- og 1950-talet?

Glavær

16. jun 2008 by Natalie Glavær

Glaværer ein liten holme/lita øy i Gulen der eg og familien reiser på sommarferie. Det har levd folk der i generasjoner. No i dag er det berre 10 menneske med etternamnet Glavær.

Guddal kyrkje, Guddal i Fjaler

13. jun 2008 by Sigvard Sørebø

Vart selt for 100 spd til almuen.

Åfjorddalen i tonar og bilete.

11. jun 2008 by Kine Solheim

Året er 1978. Den fyrste Åfjorddalsrevyen skal setjast opp. Då skreiv Kjell Solheim ein song til revyen, kalla «Kjærleiksvise til Åfjorddalen». Denne songen skulle vise seg å verte så populær, at den blei ein lokal hit på ulike arrangement.

Ei saks av beste sort!

10. jun 2008 by Kristin Solås

«Jordmorsaksa» blir denne saksa kalla, og det er fordi det var ei jordmor, Mary Rye, som brukte saksa i sitt yrket på 1900-talet. På Geoatlas finn du ein lengre artikkel om Mary Rye og arbeidet hennar som jordmor i Hyllestad gjennom mange tiår.

Myntfunnet på garden Gjerde i 1865

10. jun 2008 by Malene Dale

Våren 1865 vart det funne over 90 utanlandske myntar i Hyllestad, storparten på garden Gjerde. Det var ikkje uvanleg med bytehandel i vikingtida, men truleg vart også reie pengar og edelt metall nytta. Myntfunnet på garden Gjerde kan vere døme på det, og er knytt opp mot kvernsteinhandelen. Det skal vere det største myntfunnet frå vikingtida mellom Rogaland og Møre.

Forferdelege år

10. jun 2008 by Sunniva Marie Kjelstad

Borgny Hatlem voks opp på garden Straumsneset i Lifjorden. Denne garden Ligg ved austre Listraumen og dei måtte i båt for å koma seg over til Risnes med butikk, post og dampskipskai. I samband med fredsjubileet i 1995 vart ho intervjua av barnebarnet sitt, Stian Hatlem, om opplevingane sine under andre verdskrigen

Løyner nordste Sandvatnet eit britisk Mustang fly?

6. jun 2008 by Kine Solheim

«Den 7.april 1945 var ein vakker vårdag, og inst i Vadheimsfjorden hadde fire tyske fartøy ankra opp. Eit alliert speidarfly oppdaga båtane, og frå basar i Storbritannia vart 21 Beaufighter jagarbombefly, eskortert av Mustang jagarfly, sende mot Vadheim. Ut på ettermiddagen startar angrepet og ein av båtane vert treft av fleire rakettar, og forliser. På Herdla går alarmen, og tyske jagarfly frå 9. Staffel går på vengene. Fire Mustang-fly ligg som sikring i ytre deler av Sognefjorden, og klokka 16.40 oppstår det over området Hyllestad-Lavikdal ein luftkamp mellom allierte Mustang og tyske Focke Wulf jagarfly.»

Bunader i Ytre Sogn

2. jun 2008 by Håvard Breidvik

Denne artikkelen om bunader/folkedrakter i Ytre Sogn har eg skrive på grunnlag av informasjon eg har funne i boka NORSKE BYGDER – SOGN, utgjeven av John Griegs Forlag i 1937. I kapittelet Bunaden av Anna Knutsen er mykje interessant stoff om bunader og folkedrakter.

Bygda som vart «strikka» saman….

26. mai 2008 by Camilla Dagny Meel

Eidfjord kommune er ei lita fjellbygd i vakre Hardanger. Her bur det mang ei kreativ sjel. Det siste nye frå denne vesle plassen, er eit omfattande strikkeprosjekt. Det høyres i og for seg ganske keisamt ut, men den gong ei. Det skulle visa seg å engasjere liten som stor..

Jordmor Mary Rye

26. mai 2008 by Kristin Solås

Mary Rye, f. Bjørnestad, vart født i Lexington i USA 31.12.1898. Ho kom til Noreg saman med foreldra og storebroen då ho var 9 månader gammal. Dei flytte tilbake til Skifjorden der faren hennar kom frå. Seinare fekk ho to brør til.
Fordi faren vart sjuk, busette familen seg på Bjørnestad i Noreg. Dei hadde seinare tenkt å flytte tilbake til Amerika, men dette vart det aldri noko av.

Dyreskogen av tre

22. mai 2008 by Bøthun Øyri Anne Marie

Oppe på Otterhjell i bakken over huset til Olav Otterhjell finn me ein heil dyreskog i tre. Dyra er skorne ut med sag og øks. Olav brukte fleire år på å laga alle dyra.

Skulehistorie i lokalsamfunnet

21. mai 2008 by Ann-Mari Alstad Ytredal

I 1739 fekk vi den første norske skulelova som hadde som mål at alle born skulle læra å lese, skrive og rekne. Undervisninga gjekk føre seg på omgangsskule, og i Kyrkjebø krins som Høyanger høyrde til var det seks slike krinsar. Etterkvart vart det bygd fastskular kring i soknet, og i Høyanger fekk fastskule i 1898.

Mellommenneskelege verdiar – inn hos ungdom

21. mai 2008 by Nina Bygstad

Ungdomsbedrifter – ein pedagogisk metode som gir ungdom i alderen 15 -20 år kunnskap og forståing for bedriftsetablering. For nokre har dette opna vegen for solidaritet og inkludering, for born og ungdom utanfor landegrensene, og for medelevar i eigne bedrifter

Bjørnehiet i Stryn

20. mai 2008 by Janne Merete Indrebø

Mange kjenner til at det er eit bjørnehi i Stryn, og plassen vert vitja av både barnehagar og skular i Stryn. Plassen ligg på eit høgdedrag nordaust for Øvrebergssetra, omlag 1 km vest for Tonningssetra. Store steinar som ligg att frå issmeltinga frå tidlige isbrear, har laga ei stor hole med opning i begge kantar. Naturen og historia som høyrer til staden, gjer at Hidehogen er eit ynda turmål for barnehagar og skular i Stryn kommune.

Bolkevikja som teaterstykke

20. mai 2008 by Arve Åheim

Vi var på tur til Bolkevikja. Etterpå laga vi skodespel om korleis folket i Bolkjevikja kunne ha vore, dersom dei hadde eksistert. Persongalleriet hadde vi fått av læraren, og av elevar som hadde laga skodespel om det same i 2003.

Husa på Røst

20. mai 2008 by Inger Elin Myrvang

7. aug. 1918 vart Ålfot Interkommunale Kraftselskap stifta. Selskapet skulle drive med kraftutbygging og fekk overført fallrettane til fossefalla i Yksenelvane og Åskora og eigedomar i Ålfoten frå fylket.

Då isen smelta

20. mai 2008 by Veslemøy Dingen

Kom dei første menneska til Noreg i ein båt laga av skinn og stokkar? I fylgje historeforskinga gjorde dei nett det. I denne artikkelen kan du lesa om korleis dei første menneska tilpassa seg dei enorme klimaendringa i Skandinavia etter den siste istida. Du vil også finna lenkjer til nettstader med gode animasjonar om livet i steinalderen.

EIT AV DEI STØRSTE HELLERISTINGSFELTA I NORD-EUROPA

20. mai 2008 by Enid Irene Esaiasen Giil

Kan hende var det slik det gjekk føre seg for fleire tusen år sida i Vingen? Feltet er eit av dei største med veidekunst i Skandinavia med over 2000 figurar. Vi veit ikkje kven som rissa inn i berg og steinar, om det var vaksne eller born, men det dei gjorde den gongen, kan vi ennå sjå den dag i dag. Treng du undervisningstips om helleristingar eller steinalderen, kan du finne mykje interessant i denne artikkelen.

Diktaren og mennesket

20. mai 2008 by Toril Irene Jacobsen Møen

I 2007 var det 150 år sidan han vart fødd, Per Sivle, vår fremste heimstaddiktar som skreiv realistiske skildringar av bygde-Noreg og eige lokalmiljø.

Vatn og veiter

20. mai 2008 by Siv Helene Hovland

Å frakta vatn ut til beitemarker og åkrar var ei stor utfordring før trykkvatninga kom. Bøndene takla problemet på ein beundringsverdig måte.

Endestadstøylen

19. mai 2008 by Marit Langedal Endestad

I tida 1900 -1969 veit vi at det var stølsdrift knytta til garden. Det var naudsynt for at dyra skulle få nok mat heile året.

Wergeland -kvar skriv namnet seg i frå?

19. mai 2008 by Laila Røkenes

Har du noko gang tenkt på kvifor Henrik Wergeland heitte nettopp Wergeland. Kvar kom namnet i frå? Det skal du få vite no.

Den tyske garnisonen i Stryn

19. mai 2008 by Endre Bø

Under krigen var Stryn ein viktig garnisonsstad for den tyske militærmakta. Det vert hevda at det på det meste var stasjonert så mykje som 4000 mann i kommunen, og det vart investert enorme summar i forlegningar og forsvarsverk.

Storeeika på Lund

19. mai 2008 by Astrid Olaug Nesbø

På Lund står ei stor eik, som er fleire hundre år gamal. Eika sin stamme har ein omkrins på 5,5 meter, målt ein meter over bakken. Eika vart tidlegare brukt til landemerke for båtar som gjekk på Nordfjorden. No står Reksnes fyr på Kvieneset.

Steinkrossen på Svanøy

19. mai 2008 by Thomas Wefring

Du treng ikkje fare langt avgarde, dersom du ynskjer vitje kulturhistoriske stadar med spor frå vikingtida om du bur i Sunnfjord. Ved kyrkjegarden på øya Svanøy står det nemleg ein diger steinkross, som stammar ifrå brytningstida mellom den norønne og kristne tid.

Drapsmannen Helje Bagge

18. mai 2008 by Pål Espen Trøsken

Helje Bagge var futen som vart lyst fredlaus etter at ny futen vart drepen under eit møte på Heggdal rundt 1515.

Kva hende med Helina?

18. mai 2008 by Mona Ødegård Standal

Vinteren 1793 dukka ei mogleg drapsak opp i Eikefjord. Tausa Helina Hallvardotter Hovland vart funnen daud i sjøen ved Vikarimma. Lars Larsson Hovland vart straks mistenkt for å ha drepe henne.

Fjellanlegg frå den andre verdskrigen

18. mai 2008 by Kai Andre Kilnes

På Hafstadbakken i Førde ligg restane av støttepunkt «Bertha», eit tysk anlegg bygd under den andre verdskrigen.

Kyrkjebautaen på Hope

18. mai 2008 by Anna Hope Heimset

Mange kyrkjer som blei bygde for fleire hundre år sidan, er borte. På Hope i Hyen står ein bautastein som er reist til minne om Hyekyrkja i mellomalderen.

Samarbeid bygd- skule

18. mai 2008 by Anne-Lise Nistad Ekehaug

Dette er eit undervisningsopplegg som så vidt er kome i gong våren 2007. Opplegget har laksefiske, historie/kultur og Folkesti. FabelAktiv er støttespelarane som underviser elevane i laksefiske og kasting med flugestang. Unn Karin Kleppe og Olav Johan Mo tek seg av den historiske/kultur delen.

Måløy under tysk okkupasjon

17. mai 2008 by Tonje Lødøen

For dei lokale innbyggjarane i Måløy vart livet snudd på hovudet då tyskarane kom i 1940. Det var mange restriksjonar, og torgkaia vart avsperra med gjerde og piggtråd. Folk kunne ikkje ferdast fritt, og dersom Måløyværingane skulle ut av Måløy sentrum, måtte dei vise eit grensebuarbevis ved vaktpostane. Der var det også miner i veien, så ein måtte passe seg for kvar ein gjekk.

Tyske spor sekstitre år etter

16. mai 2008 by Tonje Lødøen

Måløy er ein liten kystby på nordvestlandet. Denne byen hadde ei sentral rolle under 2. verdskrig, særleg med tanke på Måløyraidet i 1941. I 2008 finn vi framleis spor frå den gongen tyskarane okkuperte Noreg i 1940.

Leit etter…

Kategoriar