Kanona i Havreneset er eit synelg minne etter den andre verdenskrig. Det er berre ei kanon som står igjen på denne kanonhaugen. Dei to andre kanonpunkta står tomme. Flora krigshistorielag har teke på seg oppdraget å oppgradere dette området. Dei har reinska området ved kanona og sikra det med gjerde.Dei har og funne fram til den opprinnlege tunnelen som var mellom kanonpunkta slik at ein kan gå gjennom den. Dette er både spanande og skummelt.
For dei lokale innbyggjarane i Måløy vart livet snudd på hovudet då tyskarane kom i 1940. Det var mange restriksjonar, og torgkaia vart avsperra med gjerde og piggtråd. Folk kunne ikkje ferdast fritt, og dersom Måløyværingane skulle ut av Måløy sentrum, måtte dei vise eit grensebuarbevis ved vaktpostane. Der var det også miner i veien, så ein måtte passe seg for kvar ein gjekk.
I 2002 vart Leirvik skule nedlagd og etter det nytta som barnehage. Det tok nokre år før det vart rydda ut or alle rom, skuffer og skåp. På loftet som tidlegare vart nytta som elevinternat og seinare som handarbeidsrom, låg det ein modell av ein hovudskalle i ei pappøskje. Som lærar gjennom mange år i kommunen sette eg denne i samband med ein tekst eg for fleire tiår sidan hadde lese i skulebladet «Heim og Skule». Høyr no berre her !
Russehola er ei fjellhole som ligg 300 moh mellom gardane på Sande og Devik. Hausten 1944 var det 30 – 40 russiske soldatar i fangeleir på Sandane. Fire av desse greidde å rømme den hausten og dei gøymde seg i Russehola heile vinteren og fram til krigen var slutt. Du kan lese heile historia på denne linken.
Det er litt rart å stå midt inne i ein militærleir frå siste verdskrigen. Slik også når du kjem til restane og ruinane etter Løland Leir. Du vert litt stille, fylt av litt spenning og gru kanskje. For her er du ikkje i ei fantasiverd. I ein periode for vel 60 år sidan var livet i og ved Løland Leir verkelegheita for mange menneske.
Vitne frå ulykkesdagen i 1936 kan fortelje at opplevinga sit som spikra att i minnet saman med krigen.
Det verste var at skodda den dagen gjorde at dei ikkje kunne sjå
kor det var, og kva som hadde skjedd. Berre lyden frå flyet som tok slutt inne i skodda, var gale nok. Smellet då flyet trefte Lifjellet, kjem dei aldri til å gløyme.